Terug

Drugs en zelfmoord

Als je cannabis of andere drugs gebruikt dan doe je dat om er een positief effect van te voelen. Je verwacht er opgewekt en 'high' of net verdoofd en 'lekker suf' van te worden. Maar soms valt het effect slecht. En zeker als je veel of langdurig gebruikt, kunnen je stemming en gedachten ook negatief beïnvloed worden door je gebruik.

Als je slecht in je vel zit kan druggebruik een manier zijn om negatieve gevoelens te verdoven. Tijdelijk worden innerlijke pijn verzacht en problemen 'vergeten'. Aan de andere kant kan veel gebruiken op termijn net depressieve of angstige gevoelens doen toenemen en versterken.

Verder kunnen drugs verslavend werken, waardoor je in een 'negatieve spiraal' terecht komt.

Aan zelfmoord denken kan in eerste instantie verlichting geven. Je hebt een 'uitweg' gevonden. Maar die gedachten kunnen dwangmatig worden en je op den duur eerder gaan kwellen. Alcohol, cannabis en andere drugs, maar zeker ook de gevolgen van het gebruik, kunnen die gedachten rechtstreeks of onrechtstreeks gaan versterken. Uiteindelijk kan het er voor jou op lijken dat zelfmoord de enig overblijvende oplossing is om uit de problemen te geraken.

Hoe kan druggebruik jou beïnvloeden?

Verwarring

Door druggebruik kan je in de war geraken. In deze verwarring kunnen gedachten aan zelfmoord sterker naar voor komen. Je ziet alles dan somberder in. Je krijgt het gevoel geen grip meer te hebben op je eigen leven en je verliest het overzicht over de situatie waarin je zit. Problemen lijken dan groter en niet meer op te lossen.

Van sommige middelen, zoals ketamine, XTC, bepaalde NPS en LSD kan je gaan hallucineren. Als je hierdoor angstig wordt, dan kan je in een zogenaamde 'bad trip' terecht komen. Je ziet of denkt angstaanjagende dingen. Je wilt ontsnappen uit de 'bad trip', maar dat lukt niet omdat het middel nog niet is uitgewerkt. Door je angst of paniek kan je een gevaar gaan vormen voor jezelf.

Impulsiviteit

Onder invloed van sommige drugs zoals speed of cocaïne, kan het zijn dat je impulsiever reageert dan je normaal zou doen. Als je er al eerder aan gedacht hebt om een einde aan je leven te maken, dan zal je daar onder invloed sneller toe geneigd zijn.

Andere drugs, zoals GHB, heroïne, medicatie en alcohol, kunnen ervoor zorgen dat je remmingen wegvallen. Maar ook dat (gezonde) angstgevoelens verdwijnen. Er is minder angst om een zelfmoordpoging te ondernemen wanneer je onder invloed bent. De kans dat je bovendien naar drastische middelen grijpt is ook groter.

Versterking van negatieve gevoelens

Van sommige drugs blijkt dat ze na langdurig gebruik depressieve en angstige gevoelens versterken of uitlokken. Dat is zeker het geval voor alcohol en andere verdovende middelen. Bij sommige mensen kan ook overmatig cannabisgebruik angst, paniek en depressieve klachten versterken.

Partydrugs zoals XTC, NPS, GHB, speed en cocaïne worden vaak in het weekend gebruikt. Het komt vaak voor dat je een paar dagen na het gebruik een 'dip' hebt en je heel somber voelt. Door deze (soms) heftige somberheid kunnen zelfmoordneigingen opkomen of bestaande zelfmoordgedachten erger worden. Soms weet je niet dat het de drugs zijn die je dit nare gevoel bezorgen en versterken (door een gebrek aan dopamine). Soms kan het zelfs lijken of dit verschrikkelijke gevoel nooit meer zal over gaan.

Een samenspel van risicofactoren

Mens, middel en milieu spelen in dit samenspel van risicofactoren een rol.

Mens of persoonsgebonden factoren

Uit onderzoek blijkt dat er twee leeftijdsgroepen zijn met verslavingsproblemen die een hoger risico hebben op zelfdoding. De groep jongeren tussen 15 en 24 jaar en een oudere groep vanaf 40 à 50 jaar. Bij jongeren kunnen een sterkere impulsiviteit, leeftijdsgebonden problemen en traumatische ervaringen in de kindertijd aanleidingen zijn. Bij ouderen zijn het vaak de zich opstapelende gevolgen van overmatig drinken/druggebruik of recente verlieservaringen, die een doorslaggevende rol kunnen spelen.

Wat geslacht betreft zijn er meer vrouwen met drugproblemen die een zelfmoordpoging ondernemen, maar meer mannen waarbij een poging fataal is. Mannen blijken ook gemakkelijker naar 'radicale' middelen te grijpen.

Bepaalde persoonlijke kenmerken zullen in combinatie met overmatig gebruik sneller uitlopen op suïcide. Ben je impulsief van aard en/of heb je een negatief zelfbeeld, dan kunnen zelfmoordgedachten sneller een concrete vorm aannemen.

Niet zo verwonderlijk blijkt dat er een samenhang is tussen psychische problemen en suïcidaliteit. Zoals te verwachten is er een sterk verband met stemmingsstoornissen, zoals depressie en bipolariteit (afwisselende periodes van euforie en depressie).

Tenslotte is het reeds ondernomen hebben van een zelfmoordpoging een hoge risicofactor voor een nieuwe poging. Je zelf pijn doen (bijvoorbeeld door te krassen) blijkt ook het risico te verhogen. Hoewel mensen die zichzelf pijn doen doorgaans niet de bedoeling hebben om tot zelfmoord over te gaan.

Middel

De effecten van drugs kunnen de drempel om een zelfmoordpoging te ondernemen verlagen, wanneer zelfmoordgedachten reeds sterk aanwezig zijn. Zoals hierboven beschreven kunnen drugs immers depressieve gevoelens versterken, impulsieve neigingen vergroten, remmingen laten wegvallen en angstgevoelens doen toenemen.

Sommige drugs worden daarnaast ook als middel gebruikt om een poging te ondernemen, vaak in combinatie met alcohol of medicatie.

Milieu

Verschillende omgevingsfactoren kunnen het verband tussen druggebruik en suïcide beïnvloeden:

• Verslaving van één van de ouders binnen een gezin is een risicoverhogende factor voor de kinderen, zowel wat betreft verslaving, depressie als suïcidaliteit.
• Verlieservaringen (relatiebreuken, verlies van job of vriendschap,…), die trouwens ook voorkomen ten gevolge van alcohol- of drugproblemen, zijn een risicofactor voor zelfdoding.
• Werkloosheid en financiële problemen vertonen eveneens een relatie met zowel verslavingsproblemen, als met een verhoogde kans op zelfmoord.

Beschermende factoren

Een aantal zaken zijn helpend, werken beschermend en kunnen ook aangeleerd of verder versterkt worden, om het risico op zelfdoding te verminderen.

De allerbelangrijkste beschermende factor is warm sociaal contact in je eigen omgeving. Steun en een luisterend oor vinden bij partner, familie, vrienden of kennissen, zijn letterlijk levensbelangrijk. Dit sluit niet uit dat er daarnaast ook bijkomende hulp kan gezocht worden bij aanslepende ernstige problemen. Je kan hiervoor mogelijk tercht bij een huisarts, sociale dienst, hulplijn of  de geestelijke gezondheidszorg.

Andere beschermende factoren zijn: een positief zelfbeeld, zelfvertrouwen, sociale vaardigheden en durven hulp vragen.

Verder zijn ook de beschikbaarheid van hulp en de houding tegenover die hulp belangrijke factoren wanneer iemand zich in een crisissituatie bevindt. Zo blijken de zelfmoordcijfers in Vlaanderen twee keer zo hoog dan in Nederland. Onderzoek toont echter aan dat Nederlanders niet minder te maken hebben met psychische problemen of zelfmoordgedachten.

Nederlanders ervaren over het algemeen echter minder schaamte om over psychische problemen te praten dan Vlamingen. Professionele hulp blijkt in Nederland ook gemakkelijker toegankelijk, door bijvoorbeeld een snellere doorstroming via de huisarts naar psychologische hulp.

Meer Nederlanders dan Vlamingen hadden ooit hulp gekregen voor psychische problemen en ze hadden ook vaker de intentie om hulp te zoeken in de toekomst dan Vlamingen.

Ook de kennis van en tevredenheid over de zorg waren beter in Nederland. Tenslotte had men in Nederland vaker een positieve, aanvaardende houding tegenover zelfmoordgedachten dan in Vlaanderen.

Suïcidepreventie en behandeling

Zelfmoord1813 & Tele-onthaal zetten volop middelen in om de drempel voor hulpverlening te verlagen bij suÏcidaliteit. Ook andere hulplijnen spelen hierbij een belangrijke rol, wegens de lage drempel en de mogelijkheid om anoniem te blijven.

Op de website van Zelfmoord1813 is het ‘Safety Plan’ als aparte module vrij toegankelijk. Deze kan zelfstandig of samen met een hulpverlener of vriend/familielid gebruikt worden. In september 2016 werd de online zelfhulpcursus ‘Think Life’ gelanceerd. Deze cursus bestaat uit zes stappen die zelfstandig en in eigen tempo kunnen doorlopen worden.

Vanuit hulpverlening gezien is het allereerst belangrijk om vanaf het begin zelfmoordgedachten te bevragen en in alle openheid te bespreken. Pas wanneer de zelfmoordgedachten bespreekbaar en beheersbaar geworden zijn kan aan de rest gewerkt worden. Dit laatste betekent een gezamenlijke aanpak van het overmatige alcohol- of druggebruik, depressieve klachten en de andere problemen. 

In bepaalde gevallen wanneer de zelfmoordgedachten en plannen zeer acuut aanwezig blijven en/of het ambulant niet mogelijk blijkt om te stoppen met gebruik, kan een opname aangewezen zijn.

Meer info

Terug