Mens, middel en milieu

Wat bepaalt of je cannabis of andere drugs gebruikt en hoeveel je gebruikt? Deze vragen zijn niet steeds eenduidig te beantwoorden, maar dikwijls wordt verwezen naar drie factoren die een rol spelen en die elkaar beïnvloeden.
Het gaat om de 3 M's: mens, middel en milieu.

Mens

Het is waarschijnlijk dat sommige mensen sneller geneigd zullen zijn om drugs (overmatig) te gaan gebruiken, dan anderen.

drugs: mens middel, milieu

  • Persoonlijkheidsfactoren kunnen een rol spelen. Als je dikwijls angstig, somber of gespannen bent en je kan moeilijk overweg met die gevoelens, dan zal je 'kwetsbaarder' zijn om alcohol, medicatie of andere drugs te gaan gebruiken. Ofwel als 'zelftherapie', ofwel als 'ontsnappingsroute' om problemen te vergeten. Na verloop van tijd kan er dan een 'vicieuze cirkel' ontstaan, waarbij de aanvankelijke oplossingsstrategie uiteindelijk zelf een probleem wordt.
  • Een andere persoonlijkheidsfactor die een rol kan spelen is de mate waarin je impulsief van aard bent en voortdurend op zoek bent naar 'kicks'. Mensen met ADHD bijvoorbeeld, hebben een grotere kans om afhankelijkheidsproblemen te krijgen dan anderen.
  • Naast persoonlijkheidsfactoren spelen er stressfactoren mee. Als je ernstige problemen krijgt met je omgeving, of bepaalde levensfaseproblemen doormaakt (puberteit en adolescentie, relatieproblemen, 'midlife crisis',...), dan kan je vatbaarder zijn voor misbruik van drugs.
  • Verder zullen drugs een grotere kans maken om een plaats te veroveren in je leven, wanneer je weinig interesses of zinvolle bezigheden hebt. Of wanneer je niet weet wat je met leven wil aanvangen.
  • Vaak wordt verondersteld dat ook erfelijke factoren een rol spelen bij druggebruik en de ontwikkeling van drugproblemen. Voor zonen van bijvoorbeeld alcoholafhankelijke vaders zijn er in dit verband sterkere aanwijzingen dan voor dochters. De onderzoeken geven echter geen eenduidige resultaten, omdat men niet altijd precies kan uitmaken wat met erfelijkheid te maken heeft en wat met omgevingsfactoren (of het 'milieu' waarin je opgroeit). Er is zeker geen 'verslaving-gen' gevonden dat alles verklaart. Waarschijnlijk gaat het om een samenspel van meerdere genen met omgevingsfactoren, waarbij deze laatsten meestal doorslaggevend zijn.

Middel

Drugs zijn geen neutrale stoffen, maar hebben bepaalde kenmerken die afhankelijkheid of verslaving in de hand kunnen werken. Sommige drugs zijn meer verslavend dan andere...

alcohol: middel

  • Veelvuldig gebruik van drugs kan ertoe leiden dat je 'tolerantie' ontwikkelt of ontwenningsverschijnselen krijgt.
    • Tolerantie wil zeggen dat je geleidelijk meer van een drug moet gebruiken om hetzelfde effect te blijven bekomen. Als je aanvankelijk 1 lijntje speed nodig had om een prettig opgepept gevoel te ervaren, dan heb je na enige tijd meer lijntjes nodig om 'in the mood' te geraken.
    • Ontwenningsverschijnselen ontstaan doordat het lichaam naar een bepaalde 'vraagt', omdat het aan de drug gewend geraakt is.
  • Er zijn drugs waarbij je snel 'tolerantie' en ontwenningsverschijnselen ontwikkelt en er zijn drugs waarbij dat veel langzamer gaat. Natuurlijk speelt de hoeveelheid die je gebruikt een belangrijke rol, en bij sommige drugs ook de wijze waarop je ze gebruikt. Het meest verslavend zijn: roken van tabak, inhaleren ('basen') van crack en het gebruiken van heroïne. Alcohol en cocaïne nemen ook een hoge plaats in deze rangorde.
  • Anderzijds kunnen de soms onvoorspelbare effecten van drugs ook een 'beschermend' effect hebben. Als het een paar keer mis gegaan is, dan kan dit je ertoe aanzetten om voorzichtiger met drugs om te gaan.

Milieu

Het milieu waarin je opgroeit en leeft, kan ook een belangrijke rol spelen.

alcohol: milieu

  • Als je opgroeit in een gezin waar drugs gebruikt worden of veel gedronken wordt, is de kans groter dat je zelf ook zal gaan gebruiken of veel zal drinken. Je kan de gewoonte om te gebruiken overnemen, zonder er bij stil te staan. Dit is echter geen vaststaand gegeven. Sommigen zullen net bewust geen drugs of alcohol gebruiken, omdat ze teveel nadelen ondervonden hebben door het gebruik van anderen.
  • Als je leeft, werkt en je ontspant in een milieu waar drugs gemakkelijk beschikbaar zijn en veelvuldig gebruikt worden, dan vergroot de kans dat je ook drugs zal gebruiken. Als druggebruik of veel drinken sterk gewaardeerd wordt binnen een bepaalde groepscultuur (omdat het 'cool' is of 'stoer' overkomt), dan verhoogt de kans.
  • Omgekeerd kan de heersende mentaliteit in je omgeving ook 'beschermend' werken. Bijvoorbeeld als het absoluut niet gewaardeerd wordt wanneer je onder invloed bent, heel de dag door drinkt, of onder invloed met de auto rijdt.
  • Je sociale situatie op zich speelt ook een rol, los van het feit of er drugs gebruikt worden of niet. Het al of niet hebben van mensen die om je geven, het opgroeien in een stressvolle omgeving, het al of niet aanwezig zijn van ontspanningsmogelijkheden en kansen op werk kunnen een invloed hebben op het gebruik van alcohol en drugs.

Het samenspel

Bovenstaande factoren staan niet los van elkaar, maar spelen op elkaar in. Vanzelfsprekend is op voorhand niet perfect te voorspellen of iemand met drugs problemen zal krijgen. Het samen voorkomen van bovenstaande factoren kan wel een indicatie geven over hoeveel risico iemand loopt.

Ben je bijvoorbeeld van nature een zenuwachtig persoon die zich gemakkelijk zorgen maakt, werden er veel drugs in je ouderlijk gezin of je buurt, heb je conflicten met je omgeving en komt er veel verslaving voor in je familie, dan loop je meer risico.

Meer info